2. Hafta (1 Hafta 0 Gün - 1 Hafta 6 Gün)
Âdet döngünüzün ilk haftası tamamlandı ve kanamanız yeni bitti. Henüz gebe değilsiniz ama bu ay gebe kalırsanız, bu haftayı gebeliğiniz ikinci haftası sayacağız. Bu hafta, döllenmek üzere seçilmiş olan yumurtanızın içinde bulunduğu folikül, yumurtalıklarınızda olgunlaşmaya devam ederken, yola beraber çıktığı diğer 5-6 folikül gerileyip yok olacak. Yine bu haftanın sonunda da (ortalama 14. gün) bu seçilmiş tek foliküldeki yumurta, tam olgunluğa ulaşarak yu- murtlama ile atılacak. Tüplerdeki yolculuğuna başlayıp orada kendisini dölleyecek olan spermi bekleyecek.
Şanslı yumurta seçiliyor
Geçen hafta doğumdan beri yumurta- lıklarınızda sessiz bekleyen 5-6 tane folikül (içinde tek bir yumurta ve etrafında dişilik hormonlarını üreten hücrelerin bulunduğu birim) öne çıkıp büyümeye başlamıştı. Bu hafta bu foliküllerin içinden de bir tanesi se- çilerek, folikül büyümesine ve içerisindeki yumurta da olgunlaşmasına devam edecek.
Yumurtlamak üzere hangi yumurtanın, neden seçildiği hâlâ tam olarak anlaşılamasa da tek yumurtanın seçilmiş olması insanda her ay bir yumurtlama olmasını sağlar ve fazla yumurtlama yüzde 1 görülen çift yu- murta ikizleri dışında sınırlandırılmış olur.
Yumurtalığın iç kesiti ve çeşitli olgunluk aşamasındaki foliküller. En kenarda kırmızı olan, olgunlaşmasını tamamlayıp atılmak (yumurtlama) üzere olan yumurta hücresi görülüyor.
Yani insan ırkı her gebelikte bir cenin taşıma kapasitesine sahip olduğu için düzenleme daha bu aşamada, tek yumurta olgunlaştırılmasıyla başlatılmış olur. Bizler de bu yarışın ve seçimin galibi olarak hayata başlarız.
Unutmayın, her birimiz bir şampiyonuz...
Şanslı yumurtanız olgunlaşmasını tamamlıyor
Yumurtanın, yumurtlama olmak üzere olgunlaşmasındaki en önemli aşamalardan biri, mayoz bölünmenin tamamlanmasıdır. Sadece üreme hücrelerimizde, kromozom sayısını yarıya indirebilmek için mayoz bölünme dediğimiz özel bir bölünme olur.
Kız bebeklerde bu bölünme, daha anne karnındayken başlar ve bir evrede duraklatılır. Ta ki kız çocuğu büyüyüp âdet görüp her ay tekrarlayan bir şekilde yumurtlama için âdetin ortalama 13. gününde beyinden komut gelene kadar. Bu komut, beyindeki hipofiz bezinden salgılanan LH dediğimiz hormon artışıyla yumurtaya verilir. LH’ın ani artışıyla, hücre bölünmesi kaldığı yerden devam ederek erkekteki gibi yarım takım kromozoma indirilir. Yani LH sadece yumurtlamayı sağlamaz, yumurtlama olana kadar mayoz bölünmenin son aşamalarını da tamamlatarak yumurtayı olgunlaştırmaya devam eder. Olgunlaşmasındaki son rötuşsa döllenme sırasında, sperm yumurtanın kabuğunu geçtiğinde gerçekleşecek.
Bu yarılanmanın amacı, erkek yumurta hücresiyle birleşme sonrası tekrar tam takım kromozom sayısına ulaşarak yarısı anne-yumurta (23 kromozom), yarısı baba-sperm (23 kromozom) kaynaklı yeni embriyoyu (46 kromozom) oluşturabilmektir.
Yumurtlama gerçekleşiyor
Bu haftanın sonunda, seçilmiş olan yumurtlamaya hazır yumurta ve etrafın- daki hücrelerden oluşan folikül artık 18-20 mm’ye ulaşmıştır ve olgun yumurta folikül içinde bir sıvıda yüzmektedir.
Yumurtalığın iç kesiti ve seçilip olgunlaşmasını tamamlamış, yumurtlamaya hazır tek folikül. (Ortada kırmızıyla gösterilen atılacak olan yumurta hücresi etrafındaki morla gösterilen de östrojen ve progesteron hormonu salgılamak üzere özelleşmiş hücrelerdir.)
Folikülün duvarında bir çatlama oluşur ve yumurta, etrafında birkaç tabaka hücre ve içinde bulunduğu sıvı karın boşluğuna bırakılır. Buna yumurtlama diyoruz. Genelde her ay sırasıyla bir sağ, bir sol yumurtalığınızdan yumurta olgunlaştırılıp yumurtlama gerçekleştirilir. Çok nadiren de 2 âdet yumurtlama olur. Bunların ikisi de farklı spermler tarafından döllenirse çift yumurta ikizleri oluşur.
Yumurtlama esnasında, tüplerin uçtaki saçaklı kısmı, yumurtalığın üzerini örterek, atılan yumurtayı tüpe alır.
Olgun yumurtanın yumurtalıktan atılışı (yumurtlama) ve tüpe almak üzere hazır bekleyen tüplerin saçaklı kısmı
Yumurtlama sonrası tüpe alınan yumurta, tüycüklerle kaplı tüplerde spermle buluşmak üzere yolculuğuna başlar.
Takiben olgun yumurta, tüpün saçaklı uç kısmı tarafından süpürülerek ya- kalanır ve tüpe alınır. Bu esnada olgun yumurtanın etrafında, spermin geçmesi gereken kalın bir kabuk ve birkaç hücre tabakası bulunur.
Tüplerdeki yolculuk başlıyor
Tüplerde yumurtlama öncesi ilk 14 gün salgılanan östrojen etkisiyle tüycüklü hücre sayısı artar ve bu rahme doğru hareket akışı sağlar. Aynı zamanda yu- murtlama olduğunda yumurtayı yakalayabilmesi için uçtaki saçakların hareket yetisi kazanması da sağlanmış olur.
Yumurta yakalanınca tüycükler ve tüpteki kas kasılmalarıyla yumurta, rahme doğru hareket ettirilir. Yumurtlama sonrası salgılanan progesteronun bir görevi de, tüplerin iç yüzeyindeki salgı kanalı hücrelerinden yumurta ve döl- lenmiş yumurtanın tüpteki seyahati boyunca gerekecek besinleri sağlamasıdır. Yumurta, tüpün en geniş kısmında, spermle buluşmasının gerçekleşeceği yani döllenmenin olacağı yerde beklemeye başlar...
Yumurta spermi en fazla 24 saat bekler ve döllenme olmazsa 4 gün içinde rahme ulaşıp yok olup atılır. Döllenme olmazsa yumurtlamadan 14 gün sonra- sında, bebeğin yerleşmesi için hazırlanmış rahim iç tabakası da dökülerek atılır; bu dökülmeye âdet kanaması deriz.
Yumurtlama zamanı, âdet döngüsünde gebe kalabileceğiniz zamandır. Dola- yısıyla, eğer gebelik planlıyorsanız yumurtlama döneminde ilişkiye girmeli, gebe- lik istemiyor, korunma istiyorsanız da bu dönemde ilişkiden sakınmanız gerekir. Yumurtlama zamanınızı hesaplamak, size her iki anlamda da yardımcı olacaktır.
Rahimde yuva hazırlıkları devam ediyor
Yumurta atıldıktan sonra kalan foliküldeki özelleşmiş, çoğalmış ve östrojen salgılayan hücreler, aynı zamanda progesteron hormonu da salgılama yetisi kazanır ve kana verilir. Bu hormonun görevi, döllenmiş yumurtanın yuvalanacağı rahim iç tabakasını hazırlamak ve kanlanması artmış olan dokunun dökülmesini yani âdet kanamasını önlemektir.
Rahim iç tabakası yumurtlama sonrası 14 gün boyunca kalan folikül hücrelerinden salgılanacak progesteron etkisiyle kalınlaşıp gebeliğe hazırlanacak, gebelik olmazsa âdet kanaması şeklinde dökülecektir. Çünkü progesteron salgılayan bu hücrelerin ömrü 14 gündür ve sabittir.
Bir başka deyişle âdet görme süreleri kadınlar arasında değişse de bunun se- bebi yumurtlama zamanının farklı olmasıdır. Halbuki her kadında yumurtlama sonrası âdet kanamasına kadar geçen süre sabit olarak 14 gündür. Yumurtlama günü hesaplanmasında da bu bilgiyi kullanırız.